Sukkulent ve Kaktüslerde Toprak Karışımı
DERE KUMU (Drenaj)
Sukkulent ve kaktüs yetiştirme ortamlarının en önemli özelliği drenajı (su geçirgenliği) yüksek toprak karışımlarının kullanılmasıdır.
(Bu bitkiler, gereksinim duydukları suyu gövde ve yapraklarında depoladıklarından diğer bitkiler kadar sık sulanmaya gereksinim duymazlar. Dolayısıyla yapıları bu sulama rejimine göre şekillendiğinden topraklarında uzun süre duran su kök ve gövdelerinde çürümeye ve bitkinin yok olmasına neden olur. Bu nedenle sukkulent ve kaktüslerin drenajı yüksek toprak karışımlarında yetiştirilmeleri vazgeçilmez önemdedir.)
Kaktüs yetiştiren meraklı ve koleksiyonerlerin hangisine "kullandıkları toprak karışımının içeriğini" soracak olsanız size her biri diğerinden farklı karışım içeriği söyleyecektir. Bunun nedeni her bir sukkulent ve kaktüs yetiştiricisinin, zaman içinde, deneyimleri sonucu kendi yetiştirdikleri türlerle ilgili en ideal toprak karışımına ulaşmış olduklarını düşünmeleridir.
(Sukkulent ve kaktüslerin ne kadar çok çeşidi olduğu düşünüldüğünde aslında her bir ailenin -hatta türün- birbirine yakın olmakla birlikte farklı karışımlara gereksinim duyabileceği öngörülebilir. Bu nedenle söz konusu toprak karışımlarında mutlak bir standart yoktur. Çözüm, yetiştirdiğiniz bitkileri tanıdıkça ve yapacağınız denemelerin sonucunda kendi ideal toprak karışımına ulaşmanızdır.)
Burada vermeye çalıştığımız ipuçları kaçınılmaz olarak bir genellemeyi içerecektir. Amaç bitkilerinizin yanlış toprak karışımı kullanımından ötürü görebileceği zararı en aza indirmektir.
Drenajlı toprak karışımı oluşturmanın en kolay ve temel yolu hazırlayacağınız karışıma "dere kumu" eklemektir.
(Tuz içereceği için deniz kumu ya da deniz kaynaklı çakıl, deniz kabuğu vb kullanmanız önerilmez.)
Yapacağınız karışıma 1/3 ya da 1/2 oranında ekleyeceğiniz "dere kumu", sulama yaptığınızda suyun karışımınızda birikip kalmasını ve karışımınızın çamurlaşmasını engelleyip saksılarınızdaki drenaj sorununu büyük oranda çözecektir.
("Dere kumu"nu, inşaat malzemesi satan depolardan çuvallarla temin edebilirsiniz. Ancak birçok çeşidi bulunan bu kumun "kaba" ya da "dişli" olarak tanımlanan biçimini tercih etmeniz karışımınızdaki drenaj oranını arttıracaktır.)
Buna ek olarak, bitkilerinizi ekeceğiniz saksıların dibine pomza, lavtaşı vb. gibi iri malzemeler de koyabilirsiniz. Böylece saksılarınızın dibinde olası su birikmelerini önleyerek kök çürümelerinin önüne geçebilirsiniz.
Yukarıda söz edilen malzemelere ulaşamazsanız çakıltaşı, kiremit ya da tuğla parçacıkları da aynı işi görecektir.
Ayrıca, yine drenaj amacıyla, sukkulent ve kaktüslerinizi ektiğiniz saksı diplerinin mutlaka delik olması gerekir.
TOPRAK
Karışımınızda kullanacağınız bir diğer temel malzeme ise bahçe ya da funda toprağıdır Bitki isteri ve deneyimleriniz ışığında 1/3 ya da 1/2 oranında kullanabileceğiniz toprak, bitkilenizin gereksinim duyduğu temel besin maddelerini sağlayacaktır. Bu nedenle toprağını/saksısını yeni değiştirdiğiniz bitkilerinize, uzunca bir süre, ayrıca gübre/besin takviyesi yapmanız gerekmez.
(Kullanacağınız toprağı temin ederken özellikle bitki tohumlarından ve zararlı bakterilerden arındırılmış olmasına dikkat etmeniz gerekir. Bu amaçla, kullanacağınız toprağı yarım saat 200 C'ye ayarlanmış bir fırında yarım saat tutmanız önerebileceğimiz pratik bir sterilizasyon yöntemidir.
Ayrıca "çam gübresi" olarak tanımlanan çam ağaçlarının dibinden alınmış toprak asidik özellik taşıdığından bu tür ortamları seven türlerin dışında kullanılması uygun değildir.)
TORF
Karışımlarınızda kullanabileceğiniz bir diğer malzeme ise büyük marketlerden sterilize edilmiş olarak poşetler içinde temin edebileceğiniz "torf"tur. Torf, paketleme öncesinde içine ek besin maddeleri katılmamışsa nötr bir malzemedir. Kullandığınız karışımın yapısını gevşeterek bitkilerin kök salınımını kolaylaştırır.
Yanı sıra, su tutma kapasitesinin yüksekliği bu malzemeyi sukkulent ve kaktüslerimiz söz konusu olduğunda dikkatli kullanmamızı gerektirir.
Kimi meraklı ve kolleksiyonerlerin karışımlarına 2/5, 1/3 ya da 1/4 oranında ilave ettikleri "torf"u bu oranların üzerinde kullanmamakta fayda vardır.
Karışımlarda sözü edilen oranlarda torf kullanımı suya ve neme toleransı yüksek türlerde (Haworthia'ların pek çok çeşidi bu kapsamda düşünülebilir) daha çok tercih edilebilir.
DİĞER KATKI MALZEMELERİ
Yukarıda sözü edilen temel karışım malzemelerinin yanında, hazırlayacağınız karışıma, pomza, lavtaşı, zeolit, perlit gibi volkanik ya da volkanik olmayan malzemelerden de kullanabilirsiniz. Bu malzemeler, gözenekli yapıları nedeniyle toprağın, dolayısıyla bitki köklerinin hava almasını sağlayacağı gibi; yer yer süngerimsi özelliklerinden ötürü bünyelerine alacakları suyu (toprağı çamurlaştırmadan) bitkinin gerektiğinde kullanmasına izin vereceklerdir.
Ayrıca, yine bu özellikleri sonucu besin maddelerini tutarak sulama suyuyla akıp gitmesini önemli oranda azaltacaklardır.
Karışımda kullanılacak bu malzemelerin büyüklüğünün saksı dibinde kullanılanlara göre daha küçük (0,5-10 mm) olmasına da özen göstermekte fayda vardır.
KARIŞIM ÖRNEKLERİ
Yukarıda her sukkulent ve kaktüs yetiştiricisinin kendi bitkileri için farklı toprak karışımları kullandığını, bu konuda mutlak bir doğrunun/standardın olmadığını belirtmiştik. Ancak, özellikle bu bitkilere ilgi duyan ve yeni yeni yetiştiriciliğe başlayanlar için farklı oranlar içeren bir kaç karışım örneği vermek faydalı olabilir.
Torf da içeren en yaygın karışım oranları:
1/3 Toprak + 1/3 Kaba dere kumu + 1/3 Torf şeklindedir.
Benzer biçimde, özellikle yetiştirme ortamlarında daha az su isteyen türler için torf oranı düşürülerek;
2/5 Toprak + 2/5 Kaba dere kumu + 1/5 Torf ya da
2/6 Toprak + 3/6 Kaba dere kumu + 1/6 Torf
şeklinde karışımlar hazırlanabilir.
Hiç torf kullanmadan da 1/2 Toprak + 1/2 Kaba dere kumu
biçiminde hazırlanacak bir karışım torf gibi su tutan bir malzeme içermediğinden özellikle pek çok kaktüs türü için daha uygun bir ortam oluşturabilir.
(Özellikle ithal bitkilerde gördüğünüz yetiştirme ortamı olarak sadece torf kullanımı kendi yetiştirdiğiniz bitkiler için önerilmemektedir. Ayrıca, edindiğiniz bitkiler sadece torfa ekilmiş ise doğru bir zamanda torfun kendi toprak karışımınızla değiştirilmesinde fayda vardır.)
(Bu arada unutmamak gerekir ki karışımlarınızda kullanacağınız torf oranı arttıkça -eğer kullandığınız torf, besin maddeleri eklenerek zenginleştirilmemiş ise- karışımınızdaki besin maddesi oranı da düşeceğinden bitkiniz kısa bir süre sonra ek besin maddesine gereksinim duyacaktır.
Sukkulent ve Kaktüslerin Besin İstekleri" ayrı bir metinde konu edilecektir.)
Yukarıda örneklendirilen karışım oranlarını değiştirerek çok farklı toprak karışımları elde edebilirsiniz.
Bu karışımın içine, örneğin 1/10 oranında ekleyeceğiniz ince pomza, lav taşı, zeolit gibi malzemeler karışımınızın çok daha tavlı olmasını sağlayacaktır.
Son olarak, bizlerin ince eleyip sık dokuyarak yetiştirmeye çalıştığımız bu bitkiler doğada çok daha çetin şartlar altında varlıklarını milyonlarca yıldır sürdüregelmişlerdir.
Sukkulent ve kaktüslerimizin gereksinimi "bize göre iyi ortamlar" değil, "bitkilerimize göre doğru ortamlardır".
